۷ بیماری كه عرصه پیشرفت فناوری كریسپر هستند
تعمیركار: روش اصلاح ژن كریسپر، یكی از مشهورترین فناوری های اصلاح ژن است و پژوهشگران آنرا جهت بررسی بیماری های گوناگون مورد بررسی قرار می دهند.
به گزارش تعمیركار به نقل از ایسنا، شاید اصلاح ژن كریسپر تا مدت ها پیش، چندان مورد توجه نبود اما هم اكنون، مشهورترین فناوری اصلاح ژن بشمار می رود و به شكل گسترده در آزمایش ها مورد استفاده قرار می گیرد. دانشمندان، كریسپر را برای بهبود آزمایش ها، تولید محصولات مقاوم و ارائه داروهایی كه بیماری های ژنتیكی را درمان می كنند، به كار می گیرند.
در روش اصلاح ژن كریسپر، برخی ژن ها از دی. ان. ای حذف می شوند و ژن های جدیدی جای آنها را می گیرند تا عملكرد و فعالیت توالی دی. ان. ای اصلاح گردد. روش اصلاح ژن كریسپر، كاربردهای بسیاری دارد و در حوزه های متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد.
كاربرد روش اصلاح ژن كریسپر رو به افزایش است و تحت تاثیر عوامل گوناگونی همچون پیشرفت فناوری، سیاست های دولت ها و سرمایه گذاری خصوصی قرار دارد.
با وجود همه این كاربردها، نمی توان اظهار داشت كه كریسپر، روشی بدون نقص و كامل است. اصلاح ژن كریسپر نیز مانند خیلی از روش های جدید علمی، با عوارض جانبی احتمالی هم راه است كه می تواند خطرناك باشد.
بررسی های صورت گرفته روی سلول های اصلاح شده ژنتیكی انسان و موش، نشان می دهند كه روش اصلاح ژن كریسپر می تواند به بروز جهش و لطمه ژنتیكی منجر شود كه با آزمایش های كنونی دی. ان. ای قابل تشخیص نیستند.
یكی از بزرگترین چالش هایی كه بر سر راه اصلاح ژن وجود دارد، رساندن مولكول های مورد نیاز به بافت ها و سلول های انسان است. اگر انتقال مولكول ها و آنزیم های مورد نظر به درستی و به صورت كارآمد صورت گیرد، درمان بیماری های ژنتیكی بسادگی امكانپذیر خواهد شد.
بااینكه اصلاح ژن كریسپر در زمینه های گوناگونی كاربرد دارد اما مهم ترین و اخلاقی ترین كاربرد آن، درمان بیماری های ژنتیكی است. پژوهشگران بسیاری چه در دانشگاه ها و چه در بخش های صنعتی، در حال بررسی و مطالعه هستند تا بتوانند كارآمدترین دستاوردها را دراین زمینه عرضه كنند و به افزایش سلامت انسان ها و درمان بیماری های ژنتیكی كمك كنند.
به رغم اینكه اصلاح ژن كریسپر، روش پژوهش را برای دانشمندان دگرگون كرده اما استفاده از آن به خصوص در انسان، با ترس هایی هم راه است. شاید بتوان اظهار داشت كه اصلاح ژن كریسپر، روشی را برای درمان همه بیماری های ژنتیكی ارائه می دهد اما در عمل، هنوز در مرحله آغازین به كارگیری این روش هستیم و هنوز راه زیادی برای رسیدن به اهداف مورد نظر دراین زمینه و استفاده از این روش بعنوان یك درمان وجود دارد.
پژوهشگران هم اكنون اهتمام دارند از روش اصلاح ژن كریسپر، برای مقابله با هفت بیماری استفاده كنند.
۱. سرطان
اولین كاربرد كریسپر كه پیشرفته ترین آزمایش های بالینی را به خود اختصاص داده، درمان سرطان است. سرطان یكی از عوامل اصلی مرگ و میر ناشی از بیماری بشمار می رود و در سراسر جهان در حال گسترش است. هم اكنون، پیشرفت های بسیاری برای پیشگیری و درمان سرطان های گوناگون صورت گرفته كه بعضی از آنها به نجات بیمار یا حتی درمان سرطان منجر می شوند. یكی از روش های نوین درمان سرطان، درك بهتر بیولوژی تومور است. درك بهتر بیولوژی تومور می تواند به ارائه مولكول ها و پادتن هایی منجر شود كه پروتئین های اصلی را هدف قرار می دهند. پروژه هایی كه در مقیاس بزرگ انجام شده اند، تغییرات ژنتیكی را نشان می دهند كه به نوع خاصی از سرطان تعلق دارند.
۲. اختلالات خونی
ابزارهای پیشرفته مبتنی بر اصلاح ژن كریسپر می توانند دی. ان. ای سلول ها را تغییر دهند و به درمان بعضی از بیماری های خونی كمك كنند. اصلاح ژن كریسپر می تواند رشته های دی. ان. ای كه در ژنوم خیلی از سلول ها قرار دارند، اصلاح كنند اما عملكرد آنها در سلول های بنیادی هنوز كاملا قابل اطمینان نیست. پژوهشگران طی بررسی موش هایی كه سلول های اصلاح شده ژنتیكی به آنها انتقال داده شده، دریافتند كه این روش می تواند به درمان بعضی از اختلالات خونی موثر باشد.
۳. نابینایی
پژوهشگران آمریكایی در سالی كه گذشت، برای اولین بار از روش اصلاح ژن كریسپر در داخل بدن انسان استفاده كردند تا نابینایی مادرزادی یك بیمار را درمان كنند. آنها برای درمان بیماری "لبر آموروزیس" (LCA)، نوعی داروی مبتنی بر كریسپر ارائه دادند. آنها این دارو را با تزریق مستقیم به چشم بیمار انتقال دادند تا ژن كریسپر مستقیما به سلول های چشم منتقل شود. كریسپر می تواند بعد از تزریق، راه خودرا به سمت سلول ها پیدا كند و به اصلاح ژن معیوب بپردازد.
۴. ایدز
یكی از چالش های مهمی كه بر سر راه یافتن روش درمان ایدز وجود دارد، دشواری و ریشه كن كردن همیشگی منبع ویروس هایی است كه قابلیت تكثیر شدن دارند. روش اصلاح ژن كریسپر، به دانشمندان امكان می دهد تا تكثیر ویروس ایدز را تحت كنترل درآورند و قسمت هایی از ژنوم ویروس كه به دی. ان. ای متصل شده، جدا كنند.
۵. فیبروز كیستیك
دانشمندان هلندی در سال گذشته، به مطرح كردن این ایده پرداختند كه می توان با كمك روش اصلاح ژن كریسپر، درمان ایمن تری برای "فیبروز كیستیك"(Cystic Fibrosis) ارائه داد. فیبروز كیستیك كه "تارفزونی كیسه ای" یا "سفتی مخاط" نیز نامیده می شود، نوعی بیماری مربوط به سوخت وساز بدن است كه سبب می شود ترشحات در بخش هایی از بدن، سفت و چسبنده شوند.
۶. دیستروفی ماهیچه ای
"دیستروفی ماهیچه ای"(Muscular dystrophy)، به بیماری های بسیار حاد ژنتیكی و پیش رونده گفته می شود كه وابسته به كروموزوم ها است و می تواند به تخریب یا اختلال در بافت ماهیچه ای منجر شود. پژوهشگران اهتمام دارند با ابزارهای مبتنی بر كریسپر، به این بیماری اختتام بدهند. پژوهشگران آلمانی در سالی كه گذشت، توانستند با كمك ابزاری مبتنی بر كریسپر، به اصلاح ژنتیكی خوك های مبتلا به دیستروفی ماهیچه ای بپردازند و گامی به سمت تحقق این روش درمانی بردارند.
۷. بیماری هانتینگتون
"بیماری هانتینگتون"(Huntington's disease) كه در اثر جهش ژن كدكننده پروتئین هانتینگتون ایجاد می شود، به بروز اختلالات شناختی و اختلالات روانی می انجامد. پژوهشگران باور دارند كه با كمك روش اصلاج ژن كریسپر می توان بیماری هانتینگتون و خیلی از بیماری های عصبی دیگر را درمان كرد.
منبع: تعمیركار
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب