یادداشت؛
فضای مجازی و وحدت اسلامی فرصتها و چالشها
تعمیركار: دانشیار گروه جامعه شناسی با اشاره به فرصت ها و چالش های فضای مجازی در رویارویی با وحدت اسلامی، پیشنهاد تدوین مدل حكمرانی اسلامی فضای مجازی و ایجاد اپلیكیشن های اسلامی مشترك را بیان نمود.
به گزارش تعمیرکار به نقل از مهر، دکتر عبدالحسین کلانتری دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است، به موضوع فرصت ها و چالش های فضای مجازی در تقریب مذاهب و وحدت فرق اسلامی، نگاه ویژه ای دارد. وی بر امکان شکل دهی «اکوسیستم فضای مجازی اسلامی» بعنوان یکی از ۱۷ فرصت فراهم شده در فضای مجازی برای وحدت اسلامی و تقریب مذاهب، تصریح کرد و تدوین «مدل حکمرانی اسلامی فضای مجازی » را پیشنهاد کرد. در این یادداشت آمده است: اگر نگاهی تاریخی به سیر تطور فضای مجازی داشته باشیم، مشخص خواهد شد که به موازت تحولات فناورانه که بنیان اصلی فضای مجازی به مثابه یک اکوسیستم است، این فضا با سرعت زیاد بسط و توسعه یافته و درحالیکه در اوان تکوین خود فضایی به موازات فضای واقعی تلقی می شد و حجم کوچکی از زندگی را اشغال می کرد، به تدریج تمامیت زندگی را در ابعاد متنوع و پیچیده اش هدف قرار داد و سایبریزه کرد و امروزه چنان با فضای واقعی ادغام و عجین شده است که به آسانی نمی توان آن دو را از هم تفکیک کرد. چنین شرایطی، یعنی شرایط بسط و توسعه نمایی فضای مجازی و ادغام آن با جهان واقعی تبعات عمیق و متنوعی را به دنبال داشته است که به همین علت ما می توانیم صحبت از ورود به عصر فضای مجازی نماییم که البته با سایر فناوریهای جدید، از جمله، فناوریهای شناختی، نانو، بایو، نورو و کوانتوم نیز همگرا شده است. نمونه هایی از این پیامدها عبارتند از: شبکه ای شدن، هوشمندی، پلتفرمی شدن جهان، جامعه، اقتصاد و فرهنگ، کاهش قدرت آشکار دولتها، افزایش قدرت شرکتها و کمپانی های بزرگ، اهمیت یافتن داده و کلان داده، قدرت یافتن کاربران و تولیدات آنها، تحول مدلها و ابزارهای حکمرانی، دگرگونی بنیادین اقتصاد و مفاهیم پایه آن نظیر پول، کمرنگ شدن مرزها، به مخاطره افتادن حریم خصوصی، فشردگی زمان و مکان و بی زمانی و بی مکانی و یا همه مکانی و همه زمانی، ازجاکندگی. شرایط کرونایی جهان با پرتاب کردن ما به فضای مجازی و خروج فضای مجازی از حالتی مجلسی و شیک این پیامدها را بسیار تشدید کرد و فضای مجازی را تبدیل به حقیقت و ضرورتی اجتناب ناپذیر کرد که امروزه همه مردم آنرا درک می کنند. بهرحال، این تحولات و تبعات و نتایج مترتب بر گسترش فضای مجازی، بدون شک تحولاتی را برای موضوع مهم تقریب مذاهب و وحدت فرق اسلامی نیز به دنبال داشته است که در ادامه تهدیدها و فرصتها و پیشنهادهای در رابطه با این تحولات را برمی شماریم: تهدیدها۱. فضای مجازی، به خصوص پلت فرم های بزرگ جهانی تحت سلطه شرکتهای بزرگ خارجی و عموما آمریکایی است و طبیعتا چنین شرایطی فی نفسه می تواند برای جهان اسلام مخاطره آمیز باشد.۲. امکان دستکاری فضای مجازی از طرف صاحبان پلت فرم ها که به کلان داده ها و ابزارهای هوش مصنوعی مسلطند و با شخصی سازی داده ها و خدمات می توانند تفرقه افکنی کرده و وحدت جامعه مسلمین را به مخاطره انداخته و یا حتی با قطبی سازی، نزاع و کشمکش فرقه ای را شعله ور سازند (مانند اختلافات میان شیعه و سنی در نزاع های سال پیش در عراق) به صورت جدی وجود دارد.۳. امکان تغییر سبک زندگی مسلمین در نتیجه سلطه پلت فرم های بزرگ غیراسلامی بر زندگی بیشتر می شود.۴. روند ایران هراسی و اسلام هراسی در فضای مجازی تشدید می شود.۵. تکثیر اخبار جعلی، حملات و تحریم های سایبری، تروریسم سایبری مقابل جبهه مقاومت و وحدت اسلامی و کشورهای موثر در این موضوعات.فرصتها۱. داعیه های فرامرزی اسلام در عصر فضای مجازی و نیز افزایش عمق راهبردی آن امکان تحقق بیشتری دارد. ۲. از فضای مجازی برای ارائه تصویر واقعی اسلام به سایر کشورها و جذب افراد دیگر می کند بهره برد.۳. دسترسی به توده مردم (مسلمان و غیرمسلمان) در اقصی نقاط عالم در این دوره بیشتر ممکن شده است.۴. شبکه سازی میان مسلمین با سهولت بیشتری صورت می گیرد.۵. امکان ترویج سبک زندگی دینی با گسترش پلت فرم های متناسب با ارزشهای اسلامی بیشتر می شود.۶. ایده تقریب از سطح نخبگانی فراتر رفته و با تاکید بر خاصیت شبکه ای فضای مجازی در بین توده مردم و کاربران رسوخ می کند.۷. ایده تقریب از سطح عقیدتی فراتر رفته و با خاصیت تعاملی و خدماتی فضای مجازی در سطح زندگی روزمره و معطوف به تعایش توسعه پیدا می کند. به عبارت دیگر، تعایش امکان تعامل و تقریب را زیاد می کند و فضای مجازی نیز می تواند این تعامل و تعایش را زیاد می کند.۸. امکان بیشتری برای پیگیری ایده تقریب و وحدت مسلمین مستقل از اراده دولت ها به وجود می آید.۹. وحدت از حوزه حکومتی به بخش عمومی و خصوصی و مردمی نیز سریان پیدا می کند.۱۰. جمعیت عظیم جهان اسلام بازار بزرگی برای فعالیت پلتفرمهای اسلامی فراهم نموده و می تواند رقبای غیراسلامی را از صحنه خارج کند.۱۱. وحدت در عرصه تولید و مصرف خدمات به واسطه فضای مجازی توسعه پیدا می کند.۱۲. امکان شکل دهی به کمپین های بزرگ اسلامی، بعنوان مثال، کمپین مقابل اهانت کنندگان به مقدسات اسلامی و یا حتی تحریم اهانت کنندگان و شکل دهی جنبش های مقاومت آنلاین وجود دارد.۱۳. کرونا امکان اجتماعات عظیم، مانند حج، را ملغی کرد و فضای مجازی امکان های جدیدی را برای شکل گیری چنین اجتماعاتی به دست می دهد.۱۴. امکان استفاده از بستر فضای مجازی به برای کمک به مسلمانان کشورهای مختلف با استفاده از تامین مالی جمعی (Crowd Funding) به سادگی وجود دارد.۱۵. ابزارهای دیپلماسی فرهنگی و دیپلماسی عمومی برای وحدت میان مسلمین در فضای مجازی بیشتر شده است. ۱۶. امکان ارتباط میان نخبگان جوامع اسلامی و حتی ارتباط میان مذاهب و ادیان مختلف به واسطه فضای مجازی بیشتر می شود.۱۷. امکان شکل دهی به اکوسیستم فضای مجازی اسلامی.پیشنهادها۱. تدوین مدل حکمرانی اسلامی فضای مجازی.۲. ایجاد پلت فرم ها و برنامک های (اپلیکیشن های) اسلامی مشترک.۳. بازمهندسی و بازتولید فضای مجازی، به خصوص رسانه های اجتماعی بر مبنای مبانی مشترک اسلامی.۴. تعریف و استخراج و ترویج کدهای اخلاقی اسلامی برای فضای مجازی (مثلا کدهای اخلاقی حرفه ای، کدهای اخلاقی ویژه مراقبت والدین از کودکان).۵. استخراج حدود استقلال فضای مجازی از سلطه کفار بر مبنای مبانی اسلام (از جمله قاعده نفی سبیل، قواعد مراودات با کفار و...) در لایه زیرساخت، خدمات، محتوا و شبکه.۶. ارائه استانداردهای دینی و اخلاقی فضای مجازی مطابق با اسلام.۷. تدوین قواعد تولید سکوهایی منطبق با مبانی اسلامی. به خصوص سکوهای مالی، تجاری و اقتصادی منطبق با قواعد اسلامی (از جمله نفی ربا، نفی قمار و...؛ و در جهت تقویت اقتصاد اسلامی و...؛ با ابزارهای نوین همچون تامین مالی جمعی و....) (حتی ساخت پلت فرم فروش بر اساس اسلام: ممنوعیت فروش کالای حرام مانند مشروبات) یا سکوهای اجتماعی منطبق با قواعد اسلامی (از جمله نفی محتوای پورن، اروتیک، محتوای ضد دین و...؛ محتوای نامناسب برای سنین کمتر (بهتر و اسلامی تر= افراد نابالغ)؛ با ابزارهای نوین همچون هوش مصنوعی و...).۸. استفاده از فرصت های ویژه (همچون مناسک مذهبی اربعین، حج، اماکن مذهبی و...) در جهت تبلیغ و عمومیت بخشیدن به سکوهای اسلامی.۹. استفاده محتوایی از فضای مجازی در جهت ایجاد اتحاد در کلیت جهان اسلام. امید می رود جهان اسلام به درستی و خوبی از ظرفیت های فضای مجازی استفاده نماید و تهدیدهای آنرا کاهش داده و از فرصت های آن به خوبی بهره مند شود.
منبع: setfix.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب